17 września obchodzimy Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta 2023
2023-09-18
Jakie działania podjąć, aby pacjent poczuł się bezpiecznie? 17 września obchodzony jest Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta, w tym roku odbywa się pod hasłem „Elevate the voice of patients!” – „wzmacniajmy i podnośmy znaczenie głosu pacjentów”.
Poprawa bezpieczeństwa opieki zdrowotnej jest niezwykle istotna dla krajów członkowskich WHO. Pacjenci powinni być zaangażowanymi i aktywnymi partnerami, zarówno na poziomie tworzenia strategii bezpieczeństwa, formułowania polityki, aktywnego uczestnictwa, w organizacjach pacjentów czy dbania o swoje własne bezpieczeństwo podczas pobytu w placówce medycznej. Wciąż mówi się za mało o tym, jakie działania pacjent może podjąć, aby czuć się bezpiecznie. Tymczasem jedynie 12% szpitali stosuje wyłącznie bezpieczne igły iniekcyjne. Niemal połowa szpitali wskazała, że sprzęt bezpieczny stanowi mniej niż 50%. Natomiast 44% jednostek szpitalnych stosuje wyłączenie kaniule bezpieczne.
Elevate the voice of patients! - Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta
Światowy Dzień Bezpieczeństwa Pacjenta został ustanowiony przez WHO w 2019 roku. 72 Walne Zgromadzenie WHO przyjęło, że 17 września będzie dniem upamiętniającym bezpieczeństwo pacjenta w opiece zdrowotnej. W tym roku głównym tematem święta będzie aktywizowanie i angażowanie pacjentów dla bezpieczeństwa pacjenta, a głównym celem podnoszenie globalnej świadomości na temat potrzeby aktywnego zaangażowania pacjentów, ich rodzin oraz opiekunów we wszystkich środowiskach i na wszystkich poziomach opieki zdrowotnej w celu poprawy bezpieczeństwa pacjentów. Mówiąc o bezpieczeństwie pacjenta trzeba pamiętać, że to czy pacjent jest bezpieczny zależy od wielu czynników, uwzględniając zarówno personel medyczny, pacjentów, organizacje zdrowotne czy decydentów.
„Kluczowym stwierdzeniem w zakresie bezpieczeństwa pacjenta jest synergia - czyli współpraca pomiędzy pacjentami a specjalistami w swoich dziedzinach. Starania mające za cel zwiększenie bezpieczeństwa pacjenta powinny być zarówno ze strony pacjenta jak i placówki skierowane na wspólnie obrany cel – czyli bezpieczeństwo. Pacjent zaopiekowany wykazuje zdecydowanie większy potencjał we współpracy z personelem medycznym. Skutkuje to dobrymi elektami terapeutycznymi oraz zmniejszeniem roszczeniowości pacjenta . Należy zwiększyć świadomość pacjentów jak wiele zależy od ich postępowania.” – komentuje mgr Magdalena Ryznar-Zaręba, Specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego i chirurgicznego, Ekspertka Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali.
Zaangażowanie pacjentów i rodzin zostało uwzględnione w rezolucji Światowej Organizacji Zdrowia WHA72.6 – „Global Action on patient safety” oraz w „Global Patient Safety Action Plan 2021-2030”, jako główne strategie zmierzające do wyeliminowania możliwych do uniknięcia szkód w opiece zdrowotnej. Każdy pacjent powinien być świadomy, że ma prawo dowiedzieć się co warto przygotować w razie pobytu w szpitalu, a także zapytać personel medyczny o każdą sprawę. Szpitale mogą wprowadzić też wiele dobrych praktyk, które odstresują zarówno pacjentów jak i personel medyczny.
„Dobrym rozwiązaniem byłoby, aby dobrych praktyk weszły pisemne instrukcje dla pacjentów przekazywane już na poziomie skierowania do szpitala. Zawierałyby one podstawowe informacje co trzeba zabrać, czy potrzebne są leki, jakie dokumenty należy przedstawić i gdzie się udać. W czasie leczenia pacjent powinien czuć się współodpowiedzialny za proces terapeutyczny, stosować się do zaleceń. Pacjent powinien zadawać pytania o rzeczy, które go martwią lub których nie rozumie. Nie powinien zarzucać pytaniami każdego z personelu, bo to może wprowadzić chaos w przekazywanych informacjach.”- dodaje mgr Małgorzata Jadczak, Specjalista pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej terapii, Ekspertka Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali.
Stosowanie się do zaleceń personelu medycznego kluczowe dla bezpieczeństwa pacjentów
Stosowanie się do zasad personelu medycznego jest konieczne i niezbędne zarówno dla bezpieczeństwa pacjentów jak i personelu medycznego. Bardzo wiele zdarzeń niepożądanych wynika właśnie z powodu braku przestrzegania zasad obowiązujących w placówkach medycznych. Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje, że upadki pacjentów to najczęściej występujące zdarzenie niepożądane, na 1000 łóżek szpitalnych aż od 3 do 5 pacjentów może ulec takiemu zdarzeniu, a ponad jedna trzecia tych incydentów prowadzi do obrażeń.
„Pacjenci powinni stosować się do zasad, które obowiązują w danej placówce medycznej, czyli zarówno zasad dotyczących bezpieczeństwa, pobytu w szpitalu, jak i przede wszystkim zaleceń lekarskich, pielęgniarskich dotyczących danego pacjenta. Niestety bardzo duża ilość zdarzeń niepożądanych, które obserwujemy spowodowana jest tym, że pacjenci się do tych zaleceń nie stosują, wszelkiego rodzaju upadki, wypadnięcia z łóżka, najczęściej dotyczą pacjentów, którzy nie powinni w ogóle wstawać, więc bardzo ważne jest to, aby pacjenci stosowali się do zaleceń, które przekazuje personel medyczny.” – komentuje dr n. med. Klaudiusz Komor, Wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej, Ekspert Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali.
Poruszając temat bezpieczeństwa nie można też zapomnieć o tym, że aby placówka medyczna była efektywna konieczna jest odpowiednia ilość personelu medycznego. W Polsce ilość wykfalifikowanego personelu medycznego wciąż jest deficytowa, co powoduje długi czas oczekiwania na wizyty, a także przepracowanie lekarzy.
„Warunkiem bezpieczeństwa pacjenta jest bezpieczny personel. Personel medyczny powinien posiadać ugruntowaną wiedzę, pracować zgodnie z aktualną wiedzą medyczną opartą na faktach. Ale przede wszystkim powinna być odpowiednia ilość personelu. Obecnie normy zatrudnienia ujęte w rozporządzeniu nie określają w dostatecznym stopniu potrzeb i stanowią o minimalnym zatrudnieniu.” – dodaje mgr Małgorzata Jadczak, Specjalista pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej terapii, Ekspertka Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali.
---------------------------
Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali została zawiązana w 2021 roku, a głównym jej celem jest zwiększanie bezpieczeństwa pracowników ochrony zdrowia w miejscu pracy, m.in. poprzez promowanie i zachęcanie szpitali do korzystania z bezpiecznego sprzętu medycznego. Głównym projektem Koalicji jest program „Bezpieczny szpital to bezpieczny pacjent”, do którego przyłączają się placówki medyczne, przestrzegające zaleceń w niej zawartych. Patronat nad projektem objęły: Narodowy Fundusz Zdrowia, Rzecznik Praw Pacjenta, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Polska Federacja Szpitali, Naczelna Izba Lekarska, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych, Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki, Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, Polski Klub Dostępu Naczyniowego, Stowarzyszenie Higieny Lecznictwa, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Szpitali Prywatnych, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Naczelna Izba Aptekarska, Europejskie Stowarzyszenie Czyste Leczenie, Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich, Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych, Polskie Towarzystwo Mikrobiologów, Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie, Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy, Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej oraz Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Infuzyjnego.