E-recepta jako narzędzie wspierające podmioty ochrony zdrowia

2024-06-21

Wprowadzenie elektronicznej recepty w Polsce w 2018 roku początkowo napotkało na liczne przeszkody. Nieufność wobec nowych technologii, problemy z kompatybilnością systemów gabinetowych oraz niedostateczna infrastruktura informatyczna w placówkach medycznych stanowiły wyzwania, które musiały zostać pokonane. Mimo to e-recepta szybko zyskała na popularności i stała się jednym z najczęściej wykorzystywanych narzędzi elektronicznych w sektorze usług medycznych.

Cyfryzacja ochrony zdrowia w Polsce

Wzrost zapotrzebowania na usługi medyczne jest efektem różnorodnych czynników, w tym zmian demograficznych oraz konsekwencji zdrowotnych wywołanych przez pandemię COVID-19. W Polsce, gdzie znacząca część środków na ochronę zdrowia pochodzi ze składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz budżetu państwa i samorządów, obserwuje się konieczność zwiększania publicznych inwestycji w ten sektor. W obliczu niedoborów kadrowych wśród personelu medycznego oraz szybkiego postępu cyfryzacji sposób świadczenia usług medycznych ewoluuje w kierunku wykorzystania narzędzi elektronicznych i telemedycyny.

Pandemia COVID-19 przyspieszyła cyfrową transformację i zwiększyła naszą aktywność w obszarze Internetu. Popularność zyskały platformy jak Receptomat.pl. Jednak w Polsce oceny stopnia cyfryzacji są mieszane. Niektóre raporty wskazują na niedoinwestowanie w cyfryzację, podczas gdy inne, jak raport "Stan cyfryzacji Polski na tle regionu 2022", oceniają poziom rozwoju cyfrowego Polski jako zbliżony do średniej dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Polska wyróżnia się wysokim poziomem cyfryzacji usług publicznych i edukacji. Nasz rynek cyfrowych technologii medycznych będzie rósł, a sektor opieki zdrowotnej generuje znaczący wolumen danych.

Cyfrowe usługi medyczne stanowią odpowiedź na wyzwania takie jak starzenie się społeczeństwa, ograniczony dostęp do usług w obszarach wiejskich czy fragmentacja opieki zdrowotnej. Ministerstwo Zdrowia oraz Centrum e-Zdrowia odpowiadają za rozwój e-zdrowia w Polsce, monitorując i wspierając systemy teleinformatyczne w ochronie zdrowia.

E-recepta w usługach medycznych

Recepta elektroniczna, czyli popularna e-recepta, to cyfrowa alternatywa dla tradycyjnych recept papierowych. Zawiera informacje o lekach przepisanych pacjentowi, dzięki czemu umożliwia ich wykupienie w dowolnej aptece na terenie kraju. System e-recepty opiera się na centralnej platformie informatycznej, która pozwala na przechowywanie i przesyłanie danych o lekach przepisanych pacjentowi. Podstawę prawną dla funkcjonowania e-recept w Polsce stanowią przepisy ustawy Prawo farmaceutyczne, rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie recept, ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, a także ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia.

E-recepty stosuje się na całym świecie jako sposób na zwiększenie efektywności i bezpieczeństwa procesu przepisywania leków. Estonia była jednym z pierwszych krajów, które wdrożyły system e-recept – w 2019 roku osiągnęła poziom 99,9% recept wystawianych elektronicznie. Polska wprowadziła e-recepty w maju 2018 roku, początkowo w ramach pilotażu, a następnie rozszerzając ich stosowanie na cały kraj. Wdrożenie e-recepty było wspierane przez środki unijne i stało się częścią szerszego projektu cyfryzacji systemu ochrony zdrowia.

E-recepta w Polsce jest obowiązkowa od stycznia 2020 roku, z wyjątkiem sytuacji, gdy brakuje dostępu do systemu teleinformatycznego, w przypadku recept transgranicznych, dla osób o nieustalonej tożsamości oraz na leki sprowadzane z zagranicy na specjalnych warunkach. E-recepty wystawiają lekarze, farmaceuci, dentyści, pielęgniarki, położne.

Wyzwania związane z e-receptami

Wprowadzenie elektronicznej recepty przyczyniło się do znacznego usprawnienia procesu przepisywania leków, co widać wyraźnie w codziennej pracy placówek medycznych. Lekarze, pacjenci oraz farmaceuci odnotowali liczne pozytywne aspekty tego rozwiązania. Jednak cyfrowe środki komunikacji przyciągają uwagę różnych grup społecznych – również nieuczciwych.

Jednym z głównych wyzwań, przed jakimi stoi służba zdrowia w kontekście e-recept, są nadużycia internetowe tj. masowe przepisywanie groźnych  leków bez ścisłej kontroli stanu pacjenta. Szczególnie niepokojące są przypadki, gdy recepty online dotyczą leków psychotropowych lub odurzających. Takie praktyki nie tylko naruszają prawo, ale również stwarzają poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentów. Wskazuje to na konieczność wprowadzenia skuteczniejszych mechanizmów kontroli i weryfikacji w procesie przepisywania leków za pośrednictwem Internetu.

Bibliografia:

• Anna Owczarczyk: “Wykorzystanie e-recepty jako narzędzia wspierającego świadczenie usług w podmiotach ochrony zdrowia”, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, 2023

• digitalpoland.org: “Stan cyfryzacji Polski na tle regionu 2022”, 2023