B jak biegunka
2019-09-06
Istnieje wiele przyczyn pojawienia się biegunki w trakcie leczenia onkologicznego. Może być ona związana ze skutkami ubocznymi leczenia, podrażnieniem i osłabioną regeneracją komórek śluzówki jelita pod wpływem leków, zakażenia pacjenta czynnikiem infekcyjnym, a także nieprawidłową dietą.
Warto pamiętać, iż nagłe zmiany w diecie, za duża jednorazowa porcja pokarmu czy nieodpowiednia temperatura (szczególnie zimne posiłki), mogą przyczynić się także do wystąpienia biegunki. Często mogą zawinić też bogate w błonnik naturalne soki surowe z warzyw – dlatego należy spożywać je ze szczególną ostrożnością (najlepiej jako element większego posiłku), lub zrezygnować na rzecz warzyw poddanych obróbce termicznej. Należy pamiętać, aby wszelkie doustne suplementy pokarmowe o dużym zagęszczeniu odżywczym jak np. napoje Resource, pić powoli i najlepiej nabierając je łyżeczką lub przez słomkę. Ilość składników odżywczych jest w nich wielokrotnie wyższa niż w standardowym napoju czy zupie, dlatego mówi się że są hiperosmolarne. Oznacza to, że w małej porcji, wielkości kubka z łatwością dostarczają dużą ilość wszystkich niezbędnych do odnowy organizmu składników, tyle co w posiłku. Uniwersalne zalecenia dietetyczne podczas biegunki – także dla pacjentów podczas terapii onkologicznej – dotyczą oczywiście utrzymania prawidłowego stanu nawodnienia organizmu (czyli picia przynajmniej jednej szklanki wody co godzinę). Warto sięgnąć po napoje uzupełniające elektrolity (dostępne w aptece), jeśli biegunka jest wyjątkowo uciążliwa, oczywiście po wcześniejszym uzgodnieniu z lekarzem, który może podjąć decyzję o ich uzupełnieniu w kroplówce. Absolutnie nie wolno uzupełniać płynów żadnymi sokami i napojami (owocowymi), gdyż wzmagają one fermentację i nasilają problem. Zdecydowanie należy unikać wszelkich używek, jak napoje bogate w kofeinę czyli kawy i mocnej herbaty, a także alkoholu. Poleca się jeść małe porcje i często – nawet co 2–3 godziny, najlepiej gotowane w wodzie lub parowane. W diecie należy zrezygnować z produktów pełnotłustych, decydując się na produkty lekkostrawne i odtłuszczone. Poleca się też produkty bezlaktozowe (nie ze słodkiego mleka) oraz umiar w spożyciu produktów mlecznych fermentowanych (niskotłuszczowych jogurtów naturalnych). Należy zwiększyć podaż pokarmów zawierających błonnik rozpuszczalny jak np. kasze drobne, unikając warzyw włóknistych i ze skórką, zawierających znaczne ilości błonnika drażniącego śluzówkę jelita. Zdecydowanie należy unikać ostrych przypraw oraz warzyw takich jak cebula, por i czosnek, gdyż mogą nasilać podrażnienie śluzówki.
Powinno się także uzupełniać mikroflorę jelitową preparatami zawierającymi probiotyki, z czego poleca się produkty od rzetelnych producentów deklarujących dokładny skład preparatu (ilość bakterii), potwierdzoną skuteczność kliniczną oraz posiadających statut leku, co gwarantuje stabilność jego składu. Przyjmowanie probiotyków należy zawsze skonsultować z lekarzem prowadzącym, gdyż należy zachować szczególną ostrożność decydując się na ich suplementację w niektórych stanach np. w neutropenii.
Ostatnim elementem, o którym warto wspomnieć, jest chęć sięgnięcia przez pacjenta po ogólnodostępne środki wstrzymujące biegunkę. Trzeba podkreślić, iż niezależnie czy będziemy chcieli zażyć środki naturalnego pochodzenia absorbujące wodę i toksyny w jelitach (jak np. węgiel aktywowany czy glinka kaolinowa), czy po środki ziołowe (np. zawierające garbniki) czy wreszcie farmakologiczne (zawierające np. loperamid), zawsze należy skonsultować to z lekarzem prowadzącym.
Sybilla Berwid-Wójtowicz
GPO 2/2015
Autor tekstu:
