E jak energia
2019-10-07
Dr Sybilla Berwid-Wójtowicz, specjalistka z zakresu dietetyki, w cyklicznym felietonie wyjaśnia, jakiego rodzaju energii, z jakich źródeł pochodzącej i w jakich ilościach, powinniśmy dostarczać naszemu organizmowi w czasie choroby onkologicznej, aby nie dopuścić do jego niedożywienia i wyniszczenia.
Organizm ludzki – podobnie jak budynek – potrzebuje energii, aby prawidłowo działały wszystkie jego podstawowe funkcje. Kiedy w kotłowni zaczyna brakować paliwa, palacz zaczyna szukać alternatywnych źródeł energii. Podobnie postępuje nasz organizm w chorobie. Niestety, gdy ulegną wyczerpaniu dostępne możliwości, oznacza to niszczenie rezerw. Dochodzi do spalania mięśni i tkanek zamiast tłuszczu – tak jakby do kotłowni znoszono meble do spalenia. Dlatego rozsądne dostarczanie odpowiedniej energii podczas choroby onkologicznej – w zależności od konkretnych potrzeb – pozwala uchronić organizm przed niedożywieniem i wyniszczeniem. Pozwala też poprawić wyniki leczenia i długości przeżycia pacjentów onkologicznych. Jakiego paliwa dorzucać do „pieca” jakim jest organizm, aby z jednej strony nie wybuchł, a z drugiej nie zgasł jego płomień?
W większości przypadków choroba zmienia zapotrzebowanie na różne składniki odżywcze. Powoduje często także zmianę w proporcjach makro i mikro składników dostarczanych z pokarmem. Zależnie od rodzaju choroby i przyjętej terapii, te zmiany mogą znacząco różnić się od naszej dotychczasowej diety. W tej sytuacji warto, aby w przygotowywaniu i planowym spożywaniu posiłków pacjent miał silne wsparcie członków rodziny, czy innych opiekunów. I nie chodzi o samo sporządzanie potraw lecz o pilnowanie ich spożywania w odpowiednich proporcjach, ilościach oraz czasie, ponieważ może się nagle okazać, że chory ma prawie dwa razy większe potrzeby niż człowiek zdrowy. Nie zawsze oznacza to, że ma jeść codziennie dwa obiady.
Konkretne produkty spożywcze mają różną wartość odżywczą i energetyczną. Jeden gram tłuszczu dostarcza do organizmu prawie 2,5 raza więcej energii niż białko czy węglowodany. Co więcej, białko jest cenne do odbudowy organizmu i nie wolno nam dopuszczać do tego, aby organizm wykorzystywał je na cele energetyczne. Dlatego pacjentom onkologicznym poleca się dodawanie tłustych dodatków do jedzenia, aby wzmocnić jego energetyczność, a także smakowitość. Jeśli majonez, czy roztopione na warzywach masło poprawia ich smak, to warto nim w rozsądnych ilościach wzbogacić potrawę. Zakup też olej tłoczony na zimno bogaty w kwasy tłuszczowe omega 3 (np. olej lniany) i dodawaj łyżeczkę do potraw. Jeśli możesz – jedz orzechy lub pasty orzechowo- warzywne (np. hummus).
Bardzo ważne jest też skomponowanie wartościowych posiłków ze zróżnicowanych surowców wraz z ich odpowiednim zagęszczeniem energetycznym. Optymalnie zaleca się spożywanie 3 posiłków głównych i 3 przekąsek w ciągu dnia. Jeżeli nie dajesz rady zjadać większych posiłków jednorazowo, postaraj się, aby na każdy z nich wchodziła objętość ok. kubka pokarmu. W każdym z posiłków powinna znaleźć się porcja jednej z 3 głównych grup surowcowych. Powinna to być porcja skrobi z pełnoziarnistych produktów (np. 3 czubate łyżki płatków pełnoziarnistych), porcja roślin nie skrobiowych tj. około szklanki, (przynajmniej 3 porcje warzyw dziennie i 2 porcje owoców w różnych kolorach) oraz źródło dobrze przyswajalnego białka (białe mięso drobiowe lub ryby, nabiał, przetwory roślin strączkowych np. tofu). Podgotowane warzywa możesz zmiksować w gęstą zupę krem, dodać do niej łyżeczkę oleju lub mniej zdrowej, lecz smakowitej i energetycznej śmietany. Komponując posiłki pamiętaj, że nadmierne spożycie mięsa czerwonego i przetworzonego (wędlin, wędzonek i konserw) zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory. Uważaj, aby w tygodniu spożycie ogólnej puli produktów z tej grupy nie przekraczało łącznie 300 g.
Osoby, które lubią koktajle, a mają kłopoty ze spożyciem zwykłego pożywienia, powinny sięgnąć po doustne suplementy pokarmowe dostępne w aptece, takie jak napoje Resource 2.0. Mogą je spożywać zamiast odrębnego posiłku, bez obawy o zbilansowanie codziennej diety, lub stosować jako dodatek/ bazę do koktajlu ze świeżymi owocami, płatkami pełnoziarnistymi. Mogą też zmiksować je z chudym twarogiem, tworząc odżywczy „serek homogenizowany”. Trzeba uważać jednak na kupowane produkty, takie jak zwykły serek homogenizowany czy topiony, które nie są zalecane ze względu na wysoką zawartość niekorzystnych tłuszczów trans, a także często cukrów prostych.
Zwykłe napoje jogurtowe, nie mają tak wartościowego profilu odżywczego, jak specjalne doustne suplementy pokarmowe. Przede wszystkim zwykle jogurty owocowe mają 2,5 krotnie mniejszą wartość energetyczną. Prawie ¾ energii w nich zawartej pochodzi z cukrów prostych, których w specjalnych doustnych suplementach pokarmowych jest ponad 6 razy mniej. Produkty te dostarczają istotną ilość energii z tłuszczu i to głównie z tzw. zdrowych tłuszczy, gdy tym czasem połowa tłuszczu w jogurcie owocowym należy do tzw. tłuszczów nasyconych. Dlatego nie zamieniajmy specjalnych napojów dla pacjentów na zwykłe produkty spożywcze, gdyż nie mają one odpowiedniej wartości odżywczej. Zbilansowanie oraz dobór surowców koktajlów należy skonsultować ze specjalistą, gdyż połączenia niektórych zdrowych składników, mogą czasem mieć niekorzystny wpływ na nadwyrężony organizm chorego onkologicznie i mogą mieć zbyt małą energetyczność. Np. tzw. koktajle zielone, czyli połączenie jogurtu lub kefiru ze szpinakiem liściastym może prowadzić do kamicy nerek.
Najbezpieczniej będzie dla Ciebie jako pacjenta, gdy miksując tego typu posiłki, oprzesz się o receptury zalecone przez dietetyka klinicznego i doustne suplementy pokarmowe dostępne w aptece (także w formie preparatów cząstkowych – czyli np. samo białko jako neutralny w smaku proszek Resorce Instant Protein do uzupełnienia głównych posiłków). Nie wszystkie doustne suplementy pokarmowe na rynku są zbilansowane – niektóre moga być elementem bardzo restrykcyjnej diety tłuszczowo-białkowej, w których nawet nieznaczne zmiany mogą mieć wpływ na twój metabolizm i samopoczucie. Natomiast bezpiecznie możesz zawsze sięgnąć po napoje Resource 2.0.
Najbezpieczniej będzie dla Ciebie jako pacjenta, gdy miksując tego typu posiłki, oprzesz się o receptury zalecone przez dietetyka klinicznego i doustne suplementy pokarmowe dostępne w aptece (także w formie preparatów cząstkowych – czyli np. samo białko jako neutralny w smaku proszek Resorce Instant Protein do uzupełnienia głównych posiłków). Nie wszystkie doustne suplementy pokarmowe na rynku są zbilansowane – niektóre moga być elementem bardzo restrykcyjnej diety tłuszczowo-białkowej, w których nawet nieznaczne zmiany mogą mieć wpływ na twój metabolizm i samopoczucie. Natomiast bezpiecznie możesz zawsze sięgnąć po napoje Resource 2.0.
GPO 5/2015
Autor tekstu:
